काठमाडौं । आनन्दप्रसाद पोखरेल नेपालको प्रखर कम्युनिस्ट नेताहरू मध्येका एक हुन् । लामो समयदेखि बामपन्थी राजनीतिमा सक्रिय भूमिका निर्वाह गर्दै आएका पोखरेल वैचारिक सिद्धान्तनिष्ठ, ज्ञान, तर्क क्षमता र वाककलाका लागि लोकप्रिय छन् ।
नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (एमाले) का पोलिटब्युरो सदस्य तथा काठमाडौँ जिल्ला इन्चार्ज पोखरेल पूर्व संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्री समेत हुन् । संसदमा तार्किक बहसको लागि कहलिएका थोरै नेताहरु मध्यमा पर्ने पोखरेलले कम्युनिष्ट सिद्धान्त, संगठन र योजनासँग सम्बन्धित केही पुस्तकहरु समेत प्रकाशन गरेका छन् ।
नेपालबाट प्रकाशित हुने दैनिक पत्रिकाहरु र केही अनलाईनमा उनका विचार प्रधान फुटकर लेख–रचना समेत प्रकाशन हुँदै आएका छन् । एमालेको वैचारिक तथा सांगठनिक गतिविधि, कम्युनिष्ट विचार र संगठन, विदेश नीति, जलस्रोत, पर्यटन, बन पैदावर र जलवायु परिर्वतन जस्ता विषयहरुमा केन्द्रीत रहेर विभिन्न टेलिभिजन तथा एफएम रेडियोहरुले बेला–बेलामा उनको अन्तरवार्ता समेत लिदै आएको छ ।
राजनीतिक सिद्धान्त, जलवायु परिर्वतन, विकास नीति लगायत थुप्रै विषयमा उनले अन्तर्राष्ट्रिय सेमिनारहरुमा समेत कार्यपत्र प्रस्तुत गरिसकेका छन् ।
दोलखाको तामाकोशी गाउँपालिका वडा नम्बर– ३ जफेमा २०१६ साल फागुन २९ गते जन्मिएका आनन्दप्रसाद पोखरेल, पिता इन्द्रप्रसाद पोखरेल र माता रन्धत्ता पोखरेलको जेष्ठ सुपुत्र हुन् । पोखरेलको श्रीमती मिठू पोखरेल, दुई छोरा, एक छोरी, बुहारीहरु र पाँच जना नाति–नातीनाहरु छन् ।
शैक्षिक योग्यता
२०३३ सालमा एसएलसी परिक्षा दिएका पोखरेलले विएससी एजी, बिएल तथा ग्रामिण विकास र राजनीतिक शास्त्रमा स्नातकोत्तर गरेका छन् । हाल उनी बुद्धदर्शनसँग सम्बन्धित विषयमा एमफिल–पिएचडीको तयारी गर्दैछन् ।
राजनीतिक यात्रा
कक्षा ७ मा अध्यन गर्दैगर्दा २०२९ सालमा अनेरास्ववियुको सदस्यता लिएका पोखरेल २०३२ सालमा अखिल नेपाल कोअर्डिनेशन केन्द्र युथ लिगमा संलग्न भै क्रियाशिल रहेका थिए ।
सामाजिक विकास र राजनीतिक परिर्वतनको चेतना भएका पोखरेल २०३५ साल पौष ११ गते नेकपा माले गठन भएदेखिनै युवाहरुको नेतृत्व गर्दै आन्दोलनमा सक्रिय बनेका थिए । अध्यनको सिलसिलामा चितवन पुगेका पोखरेल अनेरास्ववियुको चितवन जिल्ला समिति अध्यक्ष, नारायणी अञ्चलको सचिव र सातौ राष्ट्रिय अधिवेशन आयोजक समितिको सदस्य बनेका थिए । उनी नेपाल राष्ट्रिय शिक्षक संगठनको सदस्य, प्रजातान्त्रिक राष्ट्रिय एकता मञ्च दोलखाको सचिव र जनपक्षिय मञ्चको केन्द्रीय सदस्य समेत बने ।
राजनीतिक परिर्वतनको लागि विद्यार्थी, युवा र शिक्षकको मोर्चामा रहेर विभिन्न जिम्मेवारी पू्रा गरेका पोखरेलले २०४३ देखि २०४६ सम्म तत्कालिन नेकपा मालेको जिल्ला संगठन समितिको सदस्य रहेर काम गरेका थिए । विचारमा स्पष्ट र दृढ पोखरेल यो तीन बर्षको अवधिमा विभिन्न झुट्टा मुद्दाको सामना गर्दै १३ पटक जेल र हिरासतमा रहन बाध्य भए ।
राजनीतिक पार्टीमा नेतृत्व गर्ने क्रममा पोखरेल २०५४ देखि २०५९ सम्म नेकपा एमाले दोलखाको सचिव, २०६० देखि २०७० सम्म नेकपा एमाले बागमति अञ्चल (बागमति प्रदेश) संगठन कमिटी सदस्य, २०७५ सालमा नेकपा एमालेको केन्द्रीय कमिटी सदस्य तथा बागमति प्रदेश संगठन कमिटीको सचिव, २०७७ सालमा नेकपा एमाले बागमति प्रदेश संगठन कमिटी अध्यक्ष र २०७८ देखि हालसम्म नेकपा एमालेको केन्द्रीय पोलिटब्युरो सदस्य तथा संगठन विभाग सदस्य रहेका छन् । हाल उनी नेकपा एमालेको काठमाडौँ जिल्ला इन्चार्ज समेत हुन् ।
निर्वाचित पद
तत्कालिन नेकपा मालेले पञ्चायत व्यवस्थालाई उपयोग गर्दै जनताको पक्षमा काम गर्ने नीति लिएपछि पोखरेलले २०४३ देखि २०४५ सालसम्म दोलखाको जफे गाउँपञ्चायतमा जनपक्षिय उम्मेदरवारको रुपमा प्रधानपञ्चमा निर्वाचित भै जनताको पक्षमा काम गरेका थिए । यो अवधिमा पोखरेलले जनताको सेवासंगै राजनीतिक परिर्वतनको लागि समेत महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरेका थिए ।
२०४६ सालको राजनीतिक परिर्वतन पछि पोखरेल २०५६ देखि २०५९ सम्म प्रतिनिधि सभा सदस्य, २०६३ देखि २०६४ सम्म पुर्नस्थापित संसद सदस्य र २०७० सालमा संविधान सभाको सदस्यमा निर्वाचित भएका थिए । उनले संविधान निर्माणमा महत्वपूर्ण भूमिका खेलेका थिए ।
२०७० सालको संविधान सभा निर्वाचन पछि २०७२ सालमा संविधान निर्माणसँगै गठन भएको पहिलो सरकारमा उनी संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्यन मन्त्री समेत बनेका थिए ।
पञ्चायती कालमा जनपक्षिय प्रधानमञ्च र प्रजातन्त्र प्राप्ति पछि प्रतिनिधि सभा र संविधानसभा सदस्य बनेका पोखरेलले पञ्चायती व्यवस्थामा प्रधानपञ्च भएपनि जनताको पक्षमा स्पष्ट ढङ्गले बोल्ने, जनसरोकारको विषयहरु उठाउने र राज्यको दवावका बाबजुद पञ्चायतको भण्डाफोर तथा बहुदलको प्रचारमा निरन्तर सक्रिय रहे । प्रतिनिधि सभा र संविधानसभा सदस्य भएको बेला उनी संविधान निर्माण तथा मुलुकको लागि आवश्यक ऐन–कानुन निर्माणसँगै विद्यालय निर्माण, खानेपानी योजना सञ्चालन, सडक तथा सिंचाईको व्यवस्था, हाईड्रो पावर निर्माण, आयआर्जन, सामुदायिक अधिकार लगायतका विषयमा निरन्तर सक्रिय रहदै आए ।
२०७२ सालमा संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्यन मन्त्री बनेका पोखरेलले नेपालको पर्यटन प्रबर्द्धन, संस्कृति संरक्षण तथा अन्तर्राष्ट्रिय पर्यटन बजारमा नेपालको पहिचानको लागि खेलेको भूमिकालाई अहिले पनि सबैले प्रशंसा गर्दछन् । भिजिट नेपाल २०२० को तयारी, धार्मिक पर्यटन प्रबर्द्धन र बुद्ध सर्किट विकासमा देखाएको अग्रसरता, पशुपतिनाथ, बौद्ध, भक्तपुर दरवार क्षेत्र लगायतका सांस्कृतिक सम्पदा पुर्ननिर्माण, हवाई क्षेत्रको सुधार, विमानस्थल सुरक्षा र सुधार सम्बन्धी नीति कार्यान्वयन, दोलखाको कालिञ्चोक, दोलखा भीमेश्वर क्षेत्रको भुकम्पबाट क्षतिग्रस्त सम्पदा पुननिर्माणको कार्ययोजना स्विकृत गराई काम सम्पन्न गर्न महत्वपूर्ण योगदान गरेको छन । तामाकोशी क्षेत्रलाई धार्मिक तथा पर्यटनको हव बनाउने योजना निर्माण, माथिल्लो तामाकोशी जलविद्युत आयोजना निर्माणमा पोखरेलले खेल्नुभएको भूमिका अहिले पनि स्मरणीय रहेको पाईन्छ ।
जनताको लगानीमा निर्माण भएको माथिल्लो तामाकोशी जलविद्युत आयोजना निर्माणमा दाँयावाँया गरिए संसदमै आत्मदाहा गर्ने पोखरेलको चेतावनीकै कारण पनि यसको निर्माणले गति लिएको मानिन्छ । नेपालमा लोडसेडेङ अन्त्य गर्ने कुरा र दोलखाको उत्तरी क्षेत्रको विकासको लागि माथिल्लो तामाकोशी जलविद्युत आयोजनालाई महत्वपूर्ण मानिन्छ ।
लेखन तथा सम्पादन कार्य
संगठन निर्माण र विचारको प्रवाहको लागि पोखरेलले लेखन तथा सम्पादनको माध्यमबाट समेत सक्रियता देखाएका छन् । उनले राजनीतिक सिद्धान्त, विचारधारात्मक क्षेत्र, कम्युनिष्ट पार्टीको संगठन, सदस्यहरुको आचरण लगायतको विषयमा ‘गन्तव्य समाजवाद’ र ‘कम्युनिष्ट पार्टी निर्माणका आधार’ नामको दुई वटा पुस्तक प्रकाशन गरेका छन् । उनका यी दुबै पुस्तक कम्युनिष्ट विचार र कम्युनिष्ट संगठन निर्माणको लागि निक्कै महत्वपूर्ण मानिन्छ ।
जलवायु न्याय र वातावरणको विषयमा बिभिन्न लेख–रचना प्रकाशन गर्ने ‘प्राकृतिक सम्पदा’ मासिक पत्रिकाको सम्पादन तथा प्रकाशनमा समेत पोखरेलको निरन्तर सक्रियता रहदै आएको छ । राष्ट्रिय अन्तराष्ट्रिक्षेत्रको ज्ञान प्राप्त पोंखरेलले अमेरीका ,चिन, युरोप अफ्रिक, ल्याटिन अमेरीका र एशियाको धेरैजसो मुलुक भ्रमण गरेका छन् । हालसम्म ४६ देश भ्रमण गरि ज्ञान र अनुभव संकल्न गरेका छन् । अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धमा जन सार्क निर्माण, अन्तर्राष्ट्रिय जलबायु परिवर्तन सम्बन्धि नेटवर्क निर्माणमा सक्रिय भूमिका निर्माण गरेका पेखरेल, ग्लोबल पार्लियमेन्ट फोरम फर ईभालुयशनको संस्थापक र स्टेरिगंकमिटीका सदस्य समेत रहेर भुमिका निर्वाह गरिरहेका छन ।
राजनीतिक भूमिका
राजनीतिमा विचार, निरन्तरता, वाकक्षमता र निडरता महत्वपूर्ण हुन्छ । यी सबै गुणमा पोख्त मानिने पोखरेलको भाषण सुन्न सबै उमेर समूहका मानिस आतुर हुन्छन् । शब्दको वज र वाक शैलीका कारण उनको भाषण सधै लोकप्रिय हुने गरेका छन् ।
पञ्चायति कालमा बहुदलको प्रचार र कम्युनिष्ट विचारको प्रवाहमा निडरतापूर्वक सक्रिय रहेका पोखरेलसंग तत्कालिन शासकहरु सर्तक हुने गर्दथे । दोलखामा आफु निर्वाचनमा सहभागि भएको बेला होस वा आफुले नेतृत्व गरेको निर्वाचनको बेलामा होस उनले विचार, व्यवस्थापन र परिचालनमा कुशलता देखाउदै हरेक निर्वाचनमा नेकपा एमालेको प्रतिनिधित्व अधिकतम बनाउन महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरेका छन् ।
अहिले पनि दोलखामा विचार र संगठन निर्माणको लागि पार्टीका नेता– कार्यकर्ताले आनन्द प्रसाद पोखरेललाई सम्झने गरेका छन् । फरक राजनीतिक विचारका नेता–कार्यकर्ताले पनि प्रतिस्प्रर्धाको लागि पोखरेलको राजनीतिक उचाईलाई खोज्ने गरेका छन् । मुलुकमा सशस्त्र द्वन्द्व चलिरहेको बेला पार्टीका नेता–कार्यकर्ताको सुरक्षा, राजनीतिक समन्वय, पार्टी संगठनलाई जिवन्त राख्दै जनतासंगको सम्बन्धलाई निरन्तरता दिनेकार्य र एमालेको संसदीय लाईनको प्रचारमा उनले खेलेको भूमिका राजनीतिक इतिहासमा सधै प्रशंसनिय र स्मरणीय रहेको छ ।
यसका बाबजुद नेकपा एमालेको झण्डै सात लाख को सदस्यता लिष्टमा ३६३ नं सदस्य हो । अर्थात् थेरै सिनियर नेताको सूचीमा आनन्द पोखरेल सिनियर नेताको पंक्तिमा पर्दछन् । ऊ भन्दा पछिका सदस्यहरु पदाधिकारी बनि सक्दा आनन्द पोंखेरल पछि पारिएका एमाले नेता हुन भन्न हिचकिचाउनु पर्दैन । सधै केपी ओलीको पक्षमा उभिएका पोंखरेल यसपटक केपी शर्मा ओलीले पदाधिकारी बनाएर न्याय गर्लान् भन्ने विश्वासमा छन् ।
_PuciVVesVj-1765160325.jpg)
_PuciVVesVj-1765160325.jpg)
